Bağımlılık Aşamaları
Bağımlılık Aşamaları
Bağımlılık, farklı türleriyle bir çoğumuzun yaşamında az çok yer işgal eden kronikleşme ihtimali yüksek bir hastalıktır. Güncel bilgilere sahip olmak ve bu doğrultuda önlem almak, aşamalı olarak ilerleyen bu hastalıkta bize riskli durumların önüne geçebilme imkanı sağlar. Bağımlılığın ilerleyişini görmek adına aşağıdaki basamakları gözden geçirmenizi öneririm:
Deneysel Aşama
Bu aşama ilk kullanım/deneme ile başlar. Bağımlılık yaratan maddelerin/davranışların ara sıra sosyal ortamlarda ya da yalnızken kullanımı/tekrarı söz konusudur. Eğlence, farklılık arayışı, heyecan, merak ve paylaşma ön plandadır. Bazı kişiler yaşam boyu bu aşamada kalabilirken bazıları kısa bir süre sonra -çoğunlukla da farkında olmaksızın- ikinci aşamaya ilerler.
Düzenli Kullanım Aşaması
Kişiler bu aşamaya ilerlediğinde bağımlılık yaratan madde ya da davranış yaşamlarında belirgin bir yer işgal etmeye başlar. Buradaki “düzen”den kasıt, sabit aralıklar ya da sabit miktarlarla tekrar değildir; kişinin ritüellerinden biri haline gelmeye başlaması demektir. Belirli arkadaş gruplarının kullanım amaçlı bir araya gelmesi ya da boş zamanların başka aktivitelerden ziyade bağımlılık yaratan madde ya da davranışa göre planlanması söz konusudur. Bu dönemde kişi kişisel ya da sosyal yaşamında gözle görünür anlamda bir problem yaşamayabilir. Oysa ki köprüden önceki son çıkıştadır.
Riskli Kullanım Aşaması
Bu aşama kötüye kullanımın başladığına işaret eder. Madde ya da davranış kişinin yaşamında büyük bir yer işgal eder. Kişi eğlenme, paylaşma, kafayı dağıtma gibi ihtiyaçlarını tek bir kaynak üzerinden karşılamaya başlar. Yaşamını sürdürmesi için gerekli aktiviteleri ve sorumluluklarını ihmal eder. Sosyal çevresiyle ilişkilerinde, iş/okul yaşamında ve zaman zaman sağlığında sorunlar yaşamaya başlar. Yasal problemlerin de baş gösterebildiği bir aşamadır. Tüm bunlar, kişinin bağımlı olduğu madde ya da davranışı bırakması için yeterli görülmez. Kötüye kullanım süreci başladıktan hala daha bir sorun olduğunu inkar etmeye devam eden kişiler oldukça yumuşak ve hızlı bir geçişle bağımlılık aşamasına ilerler.
Bağımlılık Aşaması
Bu aşamada kişinin kullanımı ya da davranış sıklığı bütün bir güne yayılır ve artış gösterir. Kişi için bağımlılığını sürdürebilmek temel amaç haline gelir. Bağımlılık yaratan madde ya da davranışa erişemediğinde fiziksel ve/ve ya psikolojik yoksunluk belirtileri gözlemlenir. Kişinin bağımlılığı yüzünden ödediği bedeller artmaya devam eder; ancak kişi istese de kendini durduramadığı bir noktaya gelmiştir.
Yukarıdaki aşamalar herkes için farklı olabilir. Bir kişi aşamaları büyük bir hızla atlarken bir başka kişi için bu süreç yıllar alabilir. Burada önemli olan bir sorun olmaya başladığı anda sorunu gidermek adına gecikmeden harekete geçmektir. Herhangi bir konuda kontrolü yitirdiğinizi hissediyor ya da sevdiğiniz birinin bağımlılık riski altında olduğunu düşünüyorsanız yaşamsal bir soruna dönüşmeden lütfen destek alın.