Bonzai nedir?

Bonzai, kurutulmuş çeşitli bitkiler parçalanarak kimyasal içerik püskürtülmesiyle elde sentetik kannabinoid grubuna ait uyuşturucu bir maddedir. Tarım ilaçları, floresan tozu, yavşan otu, sanayi kimyasalları gibi birçok madde sentetik kannabinoid ile karıştırılabilmektedir.

“Sentetik esrar”, “Saf THC”, “Jamaikan”, “Spice”, “Spice Gold”, “Jamaika/Gold”, “Spice Silver”, ‘’Genie’’, “Kronic” ve “K2” gibi adlarla bilinmektedir. Türkiye’de ağırlıklı “Bonzai” ya da “Jamaican” isimleriyle satışı yapılmaktadır. Türkiye’de en sık saptanan ticari isimleri ise “Bonzai Aromatic Potpourri” ve “Bonzai Plant Growth Regulator”dür.

Uyuşturucu piyasasında kullanılan bitki karışımlarının yapılan adli analizlerinde sıklıkla JWH-018, JWH- 073, HU-210 ve CP 47,497 etken maddelerine sahip sentetik kanabinoidler tespit edilmiştir. “JWH-O18(1-naphthalenyl methanone)” bonzainin içeriğinde en çok rastlanan aktif maddedir.

Bonzai’nin kullanım şekillleri

Bonzai nasıl içilir diye sorduğumuzda genellikle toz ya da sıvı halinde dünyaya dağıtılmakta ve sıklıkla esrara benzer biçimde sigara şeklinde tüketilmekte olduğu söylenebilir. Kova yöntemiyle yani inhalasyon biçiminde kullanımı da oldukça yaygındır. Kullanıcılar küçük gruplarla ya da yalnız kullanmayı tercih etmektedir.

Bonzai’nin etkileri

Etkileri hızlı başlar ve bireysel farklılıklara ve kullanım miktarına göre daha kısa veya uzun sürebilir. Etkileri bileşenlerinin çok ve değişik olması nedeniyle de farklılık göstermektedir.

Madde kullanımı sonrası hızlı tolerans gelişen bu maddenin etkileri: susuzluk ve açlık hissi, ağız kuruluğu, çarpıntı hissi, koordinasyon bozukluğu, sersemlik hissi, konfüzyon (kafa karışıklığı), anksiyete, saldırganlık, hafızada bozulma, algıda bozulma, göz bebeklerinde büyüme, görme sorunları, huzursuzluk, kabus görme, saç dökülmesi, ciltte bozulma, ölüm korkusu ve baş dönmesi olabilmektedir. Aynı zamanda bazı kişilerde halüsünasyon, dissosiyasyon (ayrışma), paranoya ve psikotik bozukluklar gibi ciddi sorunlar da oluşabilmektedir. Özellikle daha önceden psikiyatrik rahatsızlıklar yaşamış kişilerde bonzai kullanımıyla birlikte bu rahatsızlıkların nüks edebilme riski yükselmektedir.

Bonzai neden kullanılır?

Kişiler kullanım sırasında rahatlamaya eşlik eden şekilde kendilerini enerjik, istekli ve odaklanmış hisseder. Kontrolsüz davranışlar ve bağlama uyumsuz bir neşe hali görülebilir (sıklıkla da ani başlayan kahkahalarla karakterizedir). Kendini rüyada gibi hissetme söz konusu olabilir. Bazı kişiler yaşamsal sorunlarla başa çıkamadığında kısa bir süre bile olsa sorunlarını unutmak için, bazı kişiler eğlenmek için ya da kontrolü bırakabilme ihtiyacıyla bu maddeyi tüketebilir. Bazen de altta yatan depresyon ya da anksiyete bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklarla başa çıkabilmek için kişilerin bu tip maddelere yöneldiği görülmektedir.

Bonzai neden bu kadar popüler?

Sentetik kannabinoidler ilk olarak 1990’larda tıbbi amaçlı kullanım için laboratuvar ortamında üretilmişlerdir; dolayısıyla yasal bir zeminde piyasaya sürülmelerinin yarattığı açıktan faydalanılmıştır. Türkiye’de ancak 2011 yılında yasadışı maddeler listesine sokulmuştur. Özellikle bu tarihe kadar:

• Esrara göre daha şiddetli bir etkisinin olması,
• Doğal bir uyuşturucuymuş gibi piyasaya sürülmesi,
• Piyasaya sürüldüğü bazı dönemlerde esrarın piyasadan çekilerek kullanıcının Bonzai’ye mecbur bırakılması,
• Kolay ulaşılabilir olması (örn: internetten satışının yapılması),
• Ucuz maliyetli oluşu ve kolay üretilebilir oluşu (çoğunlukla hijyenik olmayan koşullarda)
• Değişen içeriğiyle kullanıcılara farklı kafalar yaşatması,
• Nispeten uygun fiyatta satışa sunulması gibi nedenlerle hızlı biçimde yaygınlaşmıştır.

Ayrıca; geçmişte madde kullanımına bağlı denetimli serbestlik durumu olan kişilerin tahlillerde henüz saptanamaması nedeniyle de düzenli idrar testlerinde avantaj sağlamak için bu maddeye yöneldiği düşünülmektedir.

Mitler ve Gerçekler:

Mit: Esrardan üretilir.
Gerçek: Esrarın etken maddesi olan THC ile kimyasal olarak benzer bir yapısal özellik göstermesi kuru otlara emdirilebilmesini sağlar. Bu şekilde esrar gibi sarılarak ya da bong ile tüketilebilir. Ancak kullanım açısından gösterdiği benzerlik aldatıcıdır, esrardan üretilmez, içeriğinde sentetik maddeler bulunur.

Mit: Saf THC’dir.
Gerçek: Esrar maddesinin içinde yer alan THC en çok bilinen doğal kannabinoiddir. Bonzainin içinde THC bulunmamaktadır. “Bitkisel tütsü” olarak piyasaya sürülmüş olsa da sentetik/kimyasaldır. Görüntüsünün ot biçiminde olması ve sıklıkla ot gibi tüketilmesi özellikle hedef kitle olan esrar kullanıcılarını tavlamaya yöneliktir.

Mit: Ottur, bunun da zararı yoktur.
Gerçek: Bonzai başlangıçta yüksek dozda esrar kullanımına benzer etkiler göstermesine rağmen bedende yol açtığı zararlar esrara göre çok daha tehlikelidir. Çok hızlı bir biçimde tolerans yükselir, bu sebeple bağımlılık yaraten etkisi güçlüdür.

Bonzai’nin yoksunluk belirtileri

Madde kullanımının kesilmesine bağlı yoksunluk belirtileri arasında çökkün ve depresif duyguduruma eşlik eden huzursuzluk, bulantı, kusma, karın ağrısı, uyuşukluk, çarpıntı, sinirlilik, uykusuzluk, iştahsızlık, göz kızarıklığı, baş ağrısı, kas ağrıları, titreme ve ishal görülebilmektedir.

Bonzai’nin yol açtığı bedensel sorunlar

Kişiler bazen göğüs ağrısıyla acile başvurabilmektedir. Sıklıkla taşikardi ve hipertansiyon saptanmakla birlikte, bonzai karışımının içerisindeki maddelerin cinsine, kullanım miktarına ve bireysel değişkenlere bağlı olarak: ateş yükselmesi, hiperventilasyon, diyaforez, elektrolit dengesizlikleri, miyokard enfarktüsü, bradikardi, epileptik nöbet, akut böbrek yetmezliği, akut görme kaybı, solunum depresyonu, bilinç kapanması, pankreatit, Wernicke Sendromu, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulmalar görülebilmektedir.

Maddeye bağlı zehirlenmelerde kardiyak aritmi, inme ve koma ortaya çıkabilmektedir. Zehirlenmelerin çoğunda klinik etki süresi 8 saatten kısa olmasına rağmen bazı kişilerde 24 saatten daha uzun sürebileceği bildirilmiştir.
Kan basıncındaki ani-hızlı yükseliş ile kalp hızındaki artış nedeniyle ölümcül olabilmektedir. İçeriğindeki maddelerin değişkenliği sebebiyle de kullanıcıların bedenlerinin kaldırabileceği dozun üzerine çıktığı durumlarda ölüm riski artış göstermektedir.

Bonzai kullanımı kalıcı hasar bırakır mı?

İçeriğindeki bileşenlerin değişkenlik göstermesi sebebiyle bedende yarattığı kalıcı etkiler tam olarak bilinmemektedir. Ancak bedenden atım süresinin uzun olduğu bilinmektedir.

Bonzai bağımlılığının tedavisi

Bonzai kısa sürede şiddetli biçimde bağımlılık yaratan bir maddedir. Kişilerde bırakma sonrası yoğun fiziksel semptomlar (yoksunluk sendromu) ve tekrar kullanmaya dönük güçlü bir istek (aşerme) görülmektedir. İçeriğinde bulunan maddeler değişebildiğinden dolayı yol açtığı sağlık sorunlarına müdahalede bulunmak ve oluşabilecek sağlık sorunlarına dönük önlem almak tedavinin ilk aşamasıdır. Psikiyatrist gözetiminde ayaktan ya da yatarak detoksifikasyon (arındırma) tedavisi önerilebilir. Detoks süreci tamamlanan danışan devam eden ilaç tedavisine paralel biçimde psikoterapiye yönlendirilebilir.

Psikoterapide ilk aşama kişinin tekrar kullanımının önüne geçebilecek düşünsel, duygusal ve davranışsal müdahallerin yapılmasıdır. Kişinin kullanım geçmişi, aile öyküsü, yaşamsal zorlukları ve altta yatan diğer psikolojik sorunlarına dönük bir tedavi planı geliştirilerek çok boyutlu olarak destek sağlanır. Ilerleyen aşamalarda travma tedavisi uygulanabilir ve kişinin güçlü yanlarını açığa çıkarabileceği yaşamsal bir planlamanın temelleri atılabilir. Psikoterapiye paralel olarak kişinin yakınlarına destek sağlanması iyileşmenin sürdürülebilmesi açısından faydalıdır.